Eerlijk zullen we alles delen.. ik een beetje meer dan jij?
Stel: je helpt jouw ouders bij het beheren van hun financiën als zij daar zelf niet meer zo goed toe in staat zijn. Op basis van een levenstestament krijg je een volmacht om te handelen en ontvang je ook een pinpas van de rekening.
Het banksaldo is meer dan toereikend om wat uitgaven voor jouw eigen (jonge) gezin mee te bekostigen. Hou fijn zou dat zijn? Jouw familieleden vertrouwen jou. Niemand gaat daar toch achter komen? Wat tankbonnetjes hier, wat boodschappen daar, en misschien nog wel wat uitgaven tijdens een vakantie.
Totdat aan het einde van de rit, de rekening leeg is. Wat heeft dit voor gevolgen?
Je moet er vanuit gaan dat op jou de verplichting rust om rekening en verantwoording af te leggen, niet alleen naar jouw ouders toe, maar bij het afwikkelen van de nalatenschap (ook) naar de andere erfgenamen toe. Die verplichting is er zeker als de (psychische) gezondheid van jouw ouders afneemt en zij niet meer in staat zijn om controle op jouw handelen uit te oefenen.
Je zult dus met de billen bloot moeten gaan: welke (rechts)handelingen zijn er door jou verricht, welke uitgaven zijn er gedaan en hoe zijn de gelden van ouderslief besteed?
Dit kan verstrekkende gevolgen hebben, zeker als het beheer een langere tijd heeft geduurd. Van jou mag worden verlangd over al die jaren administratie te hebben bijgehouden, verslag te doen en stukken te overleggen waaruit blijkt wat er aan gelden zijn binnengekomen en welke uitgaven zijn gedaan. Denk hierbij aan het overleggen van de bankafschriften, inclusief alle onderliggende documentatie. De omvang van die verplichting neemt (vanzelfsprekend) toe als jij de rekening ook intensief hebt gebruikt. De andere erfgenamen moeten in staat zijn om zich een beeld te kunnen vormen over het gevoerde beheer en welke gevolgen dit heeft gehad voor het vermogen van de ouders.
Dan heb je die rekening en verantwoording afgelegd, en dan?
Uitgangspunt bij de verdeling van de gemeenschap is – kort gezegd - dat ieder van de erfgenamen een gelijk deel ontvangt. Is er € 100.000,- over en zijn er twee erfgenamen, dan krijgt ieder € 50.000,- (Dit wordt natuurlijk anders als de erflater een testament heeft opgemaakt en daarin een andere verdeling heeft gemaakt.)
Maar, in dit voorbeeld is de rekening leeg, dus beide erfgenamen krijgen niets (en moeten misschien nog wel gezamenlijk opdragen voor de uitvaartkosten).
Creatief boekhouden?
Wat nu als je bij het afleggen van de rekening en verantwoording, jouw eerdere handelen probeert te verbloemen, door niet alle rekening afschriften over te leggen? De andere erfgenamen zullen immers niet blij zijn als zij constateren dat er uitgaven van de rekening van de ouders zijn gedaan, ten behoeve van jouw eigen gezin? Waarom is er kleding voor de kinderen gekocht en vakanties betaald, met de pinpas van ouders?
Je kunt in eerste instantie beslissen om wat uitgaven op de bankafschriften zwart te maken, zodat niet alles gelijk zichtbaar is. Maar dit kan je niet eeuwig volhouden. Puntje bij paaltje, kan je door de rechter verplicht worden (bijvoorbeeld op straffe van een dwangsom) alle schone bankafschriften te verstrekken. Hier kom je dus niet onderuit.
Als je besluit om zo ver te gaan om een bepaalde pagina van een bankafschrift achter te houden, en de andere afschriften aan te passen, zodat het niet opvalt dat een pagina ontbreekt, dan kan dit echter verstrekkende gevolgen hebben.
In de wet is namelijk bepaald dat als jij als deelgenoot in de gemeenschap opzettelijk tot de gemeenschap behorende goederen verzwijgt, zoek maakt of verborgen houdt, jij jouw aandeel in die goederen verbeurt aan de andere deelgenoten (de andere erfgenamen).
Wat betekent dit?
Stel: de nalatenschap bestaat alleen nog maar uit het banksaldo. Er zijn geen overige bezittingen. Het saldo is bij overlijden nul, maar inmiddels staat wel vast dat jij €100.000,- aan jouw eigen gezin hebt uitgegeven.
Deze rekensom is gemaakt nadat jij uiteindelijk – zonodig op uitdrukkelijke instructie van de Rechtbank - de schone bankafschriften hebt verstrekt, waardoor deze rekensom kon worden gemaakt.
De conclusie zal dan zijn dat jij deze gelden onrechtmatig aan het vermogen van ouders hebt onttrokken, danwel deze gelden zonder enige rechtsgrond van ouders betaald hebt gekregen.
Deze gelden moeten dus terug de pot in.
De nalatenschap heeft een vordering op jou van € 100.000,-. Als er naast jou nog één andere erfgenaam is, hebben jullie allebei recht op € 50.000,-. Het gevolg van jouw handelen is dan dat jij aan deze erfgenaam, “uit eigen zak”, € 50.000,- moet betalen.
Maar wat nu als jij had besloten om die bankafschriften aan te passen, dus anders gezegd hebt gefraudeerd met de stukken?
In een van mijn dossiers waarover het Gerechtshof te Amsterdam zich recent heeft gebogen, is geoordeeld dat dit handelen hard wordt afgestraft. Jij verbeurt jouw aandeel in die bedragen die jij niet hebt getoond en bewust (door het aanpassen van de afschriften) hebt achtergehouden.
Dus, als op de achtergehouden bankafschriften stond vermeld dat jij € 75.000,- hebt aangewend, voor bijvoorbeeld de aanschaf van een dure sportauto, dan komt dit gehele bedrag uitsluitend aan de andere erfgenaam toe.
De nalatenschap heeft ook in dit geval een vordering op jou van € 100.000,-. Van die
€ 100.000,- komt € 75.000,- uitsluitend aan de andere erfgenaam toe, en de overige
€ 25.000,- wordt gedeeld.
Het gevolg van jouw handelen is dan dat jij aan deze erfgenaam € 87.500,- moet betalen.
Een terechte “straf” voor de erfgenaam die zich zelf in een eerder stadium tegoed heeft gedaan aan de gelden van ouders. Deze gelden behoren immers, als ouders deze gelden niet zelf opmaken, tot de nalatenschap. De nalatenschap behoort aan de erfgenamen gezamenlijk toe.
Besluit je om jouw ouders te gaan helpen met hun financiën? Betrek dan de andere familieleden, broers of zussen, hierbij. Houd zorgvuldig bij wat je doet. Leg tussentijds ook rekening en verantwoording af, aan de ouders en aan de rest van de familie. Speel open kaart en zorg ervoor dat er geen verrassingen zijn.
Dan zorg je er voor dat alles eerlijk wordt gedeeld.
(Zodra het arrest van het Gerechtshof te Amsterdam is gepubliceerd zal een link in dit artikel worden toegevoegd.)
Gepubliceerd op 9 september 2021